Oda - gatunek poetycki pochodzenia greckiego, początkowo pieśń o treści poważnej, przeznaczona dla chóru, później pieśń sławiąca jakiegoś bohatera.

Ody pisał Pindar (518 - 446 przed Chr.) i one uchodzą za wzorcowe w tym gatunku; tematycznie jego pieśni, zwane odami, opiewały zwycięzców igrzysk olimpijskich.

Odami nazywamy również pieśni Horacego, zwane w starożytności "carmina" (pieśni).

Pindar i Horacy byli twórcami różnych trybów ody: pindaryczna odznaczała się charakterem okolicznościowo - publicznym; horacjańska natomiast skierowana była do indywidualnego adresata.

Oda odżyła wraz z tradycjami antycznymi w okresie renesansu, uprawiali ją poeci humaniści w języku łacińskim (C. Celtes), we Francji Plejady (Ronsard), we włoskiej poezji ( Tasso), w angielskiej Spenser, Jonson, Milton. W polskiej literaturze tworzyli ją najwybitniejsi przedstawiciele poezji XVI i XVII wieku: J. Kochanowski, M.K. Sarbiewski.

Na przestrzeni wieków powstała także oda okolicznościowa, jej rozwój wyznaczają np. nazwiska twórców: A. Naruszewicz, St. Trembecki. Pisali ją także F. Zabłocki, A. Czartoryski, F.D. Koźmian. Szczególne nasilenie ody okolicznościowej przypada na okres Sejmu Czteroletniego i Konstytucji 3 Maja. Pojawiła się również oda filozoficzno - moralna, która była adresowana do abstrakcyjnych pojęć i idei: np. A. Naruszewicz (Oda do sprawiedliwości).

Romantyzm przejął ten gatunek uprawiając odę z wielkim powodzeniem zarówno w Anglii, jak i w innych krajach Europy, włącznie z Polską (Mickiewicz, Słowacki). Romantyczna oda była rozbudowanym utworem poetyckim o charakterze patetycznego manifestu światopoglądowego, pozbawionym rygorów kompozycyjnych i wersyfikacyjnych. W poezji współczesnej także wielu poetów tworzyło ody, wśród nich wyznawcy futuryzmu, ekspresjonizmu i neoklasycyzmu.

Oda jest ciągle okazją do wypowiadania i manifestowania zbiorowych uczuć okazjonalnych jak również wskazuje na zależności od kultury antycznej, od tradycji klasycystycznych.

powrót